Üstü kadar altı da tarih: Zerzevan Kalesi
Diyarbakır’ın Çınar ilçesindeki Zerzevan Kalesi‘nde yürütülen kazılarda, daha önce ortaya çıkarılan Roma dönemi Mithras dinine ait yeraltı tapınağı, kapatılan gizli geçit ve yaklaşık 400 kişinin barınabileceği bir yeraltı sığınağının yanı sıra bu yıl 4 yer daha bulundu.
İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında, Roma İmparatorluğu döneminde “askeri yerleşim” olarak kullanılan Zerzevan Kalesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Müzesi, Valilik, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) ve Dicle Üniversitesinin katkılarıyla 2014 yılında başlatılan kazı çalışmaları sürüyor.
60 dönümlük alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yeraltı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale, tarihe ışık tutuyor.
“20 binden fazla ziyaretçi uğradı”
Kalenin, projelerin ve altyapı çalışmalarının da tamamlanmasının ardından ziyaretçiler için son derece güzel bir mekan haline geleceğini söyleyen Şanlı, şöyle devam etti:
“Zerzevan Kalesi’ni tur operatörleri programlarına dahil etmeye başladı. Yapılan çalışmaların karşılığını almak güzel. Kale bizim ortak tarihimiz. Bu tarihin hem parçasıyız hem de varisiyiz. Yaptığımız çalışmalarda dil, din, kültür ve inanç farkı gözetmeksizin bu eserlerin emanetçisi olduğumuzu ortaya koyuyoruz. Burada var olan eserlerin temsil ettiği kimlik insanlığın ortak kimliğidir. Türkiye Cumhuriyeti bu eserlerin hem varisi hem de emanetçisi olarak üzerine düşen görevini yerine getiriyor.”
“Kalenin Anadolu’ya açılan kapı olduğunu düşünüyoruz”
Kalenin tarihçesi hakkında bilgi veren Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun da, Diyarbakır ve bölgede Roma dönemine ait tarihin öğrenilmesi açısından kazıların önemli olduğunu belirtti.
Kalede yeraltında çıkan eserlere ilişkin bilgi veren Coşkun, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Zerzavan Kalesi’nde yer üstünde ve yeraltında da şehir vardır. Yeraltında 3 yıl önce, bin 500 yıl önce kapatılan gizli bir geçit, yeraltı kilisesi, 400 kişinin barınabileceği yeraltı sığınağı ve son olarak Mithras tapınağını bulduk. Bu yıl yaptığımız çalışmalarda yeraltına bulunan 4 yer daha tespit ettik. Bu yapılar tamamen kapalı kazılması lazım. Bu yeraltındaki şehrin de ortaya çıkarılmasını amaçlıyoruz. Şu ana kadar yeraltında birçok yerleşim yerinin olduğunu biliyoruz. Yeraltına birçok su sarnıcı, tahıl deposu ve ibadet için kilise bulduk. Yerleşim yerinin dışında hayati imkanlarının sürdürebilecekleri yerler de var. Hem yeraltında hem de yer üstündeki şehri kazılar ilerledikçe ortaya çıkaracağız.”
