arihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) tarafından Sabancı Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Cumhuriyet ve Rejimler” konulu konferansta, Türkiye’de cumhuriyet ile birlikte dilde, sanatta, eğitimde, tıpta büyük atılımlar yapıldığını söyledi.
Osmanlıcanın dil değil, bir jargon olduğunu vurgulayan Ortaylı, “Osmanlılık 19. asırda bir tebaya dönüşmüştür. Daha evvel Türkiye’de Osmanlılık diye bir kişisel kimlik söz konusu değildir. Bu bizim etnik kimliğimiz anlamına gelmiyor. Çok açıktır ki değişik ırkları, kimlikleri taşıyan bu memlekette bir müddet kullanılmıştır. Türk ismi hiçbir zaman silinmemiştir.” ifadelerini kullandı.
Cumhuriyet’in kuruluşundaki kimlik unsurunun yanı sıra 1920’li yıllarda eğitimde yaşanan ilerlemenin de değerlendirilmesi gerektiğine dikkati çeken Ortaylı, bu dönemde Arap harflerinin kaldırılmasının ciddi bir kültürel kargaşa yaratmadığını ifade etti.
Dünyada yönetim şekli cumhuriyet olan birçok ülkenin bulunduğunu ancak uygulamaların birbirinden çok farklı olduğunu vurgulayan Ortaylı, demokrasi kavramı için de aynı durumun söz konusu olduğunu dile getirdi.
“İnsanların gelişmelerine rejimler müsaade eder”
Suriye’nin de cumhuriyet olarak adlandırıldığını anlatan Ortaylı, şöyle konuştu:
“Hafız Esed’inki gibi cumhuriyet de var Allah korusun. Suriye’nin elit entellektüel yapısı hiçbir şekilde Türkiye’den aşağı değildir, üstünlük bile gösterir ama ne hale getirdiler görüyorsunuz. İran için de maalesef aynı şey söz konusu. Bunlar, hepsi üzerinde durulacak şeyler. İnsanların gelişmelerine rejimler müsaade eder. Burası Hafız Esed’in Suriye’si olmuyor, neden? Çünkü ideoloji mühim. Yüzde 7’lik bir azınlık orada koca memleketin altını üstüne getirdi. Hitler’in cumhuriyeti de var, Allah saklasın insanları mahvettiler. Amerikan demokrasisi gibi kendine göre üstünlükleri, üçkağıtçılıkları olan yer de çıkabilir.”
Ortaylı, demokrasilerde eşitliğin büyük önem taşıdığını aksi halde istismarların yaşanabileceğini sözlerine ekledi
