RANTIUM MU? CENTRAL Mİ?
Şehrin merkezini rant mı yoksa akıl mı belirler?
KENTLEŞMENİN tarihini kim yazdı? Semerkant Bağdat gibi şehirler ilim- irfan merkezi olsa da antik çağlara indikçe avcılık ve yerleşik hayatın hüküm sürdüğü yer ve zamanlarda Roma imparatorluğunun kentleşme yi getirdiği ve Roma ile ilgili olmayan ülkelerde bile tüm yolların romaya çıkar sekılde planlamasından anlıyoruz.
CENTRAL diye yazılıp sentral dıye okunanın futboldaki santra ile doğrudan bağlantı oldugunu ve tam orta nokta olduğunu söylemek abes olmaz…
Şehir merkezlerinin doğuşu bu santra noktasından başlıyor.. Kütahya daki antik kentlere gidin” ilk fiyatların belirlendiği borsa” bu santaranın ortasıdır.. Aspendos şehir tiyatrosu gösteri merkezi yine aynı şekilde ortadadır.. İtalya da yok olan şehir taşlaşan Pompei ye gidin dünyanın ilk genelev ini kenara iteklediler ve işaretlerle evrensel dili resmederek yabancı gemicilere hizmet verdiler.o zaman bile merkeze değil şehrin kenarına iteklemişler..
Şehir büyürken ekonomi gelişirken bu merkezin etrafında dairesel olarak büyüyor.. Topkapı sarayının olduğu yerde Ayasofya ufacık ahşaptan bir şapelken giden yüzyıllara birlikte etrafında dogru dairesel olarak genişleterek son halini almıştır.. Kent yönetimleri bu şekilde acık sistem kalorifer ve su kanalları ile eve sara ya taşımışlar kanalizasyon sistemlerini ona göre tamamlamışlardor.. Hatta bu şekilde yapılanma birer tugla koymak gibi komple su kanalizasyon sistemini oluşturmuş yıllara bölünmesi ile de birim maliyetini en alt seviyeye düşürmüştür..
Elin Hitit lisi Roma lısı üniversiteleri bitirmemiş, özel okullarda okumamış, israfın haram olduğuna dair kurallarla tanışmamış ve en ilkel sartlarda, oluşturdukları inavasyonla, suya ivme katarak hızlandırdıkları sularla dağlara su taşımış, daglardan su getirmiş, getiremediği yerlerde sarnıçlarda biriktirdiği suları dagıtıp kullanarak kentleşme ye CENTRAL yani dairesel hareketlerle katkı sağlamışlardır..onun için bugün 7 tarihi kentin birleştiği Paris yada londra da sefiller romanını çıkaracak alt yapı ve devasa kanalizasyon sistemleri 19.yüzyışda olmuş, tarih korunmuş, arsa ve evler eşit şartlarda değer kazanmış, Eyfel Kulesi aynı teknolojik sartlarda ortaya cıkarken ABD suyun altımda köprü geçişleri olmuş, metro ile yine 19 yüzyılda tanıştıkları halde 20.yüzyılın 1990 larında tanıştığımızda onlar yerin altında. 9.katı işliyorlardı..
Doğu imparatorluklarında yıkmak daha önemlidir.. Göçerlik iklim şartlarına adapte olma ve ekonomin temeli hayvancılığın dayanağı besin zinciri göçerliği zaruri kılarken ganimete sahip olmak isteği de yoketmeyi İslam la tanışıncaya kadar asıl kılmıştır.. Cengiz Han tanrı beni kötülük olarak gönderdi derken yerle bir ettiği bagdat semerkant kütüphaneleri ve eserleri değil asıl olan dunyanın en dev hazinesine sahip olmak arzusu idi… Fatih istanbul u fethettiği de kumkapı sırtlarında tarlabaşından hali e gemileri kaydırırken Sur içinin işgalcilerce
Yerle bir edilip çarpık kentleşme ye kurban vıdeceğini bilmiyordu… İmar uygulaması ile buralarının hazineye terk edilip hazineden iktidar yakını dernek vakıflara tahsis edilerek haksız kazançlarını bilmiyordu… Biz hazıra konup mevcuta sahiplik ederken onu ozmak orjinalliğinin kaybolmasına hizmet etmenin aslında insanlığı inkar etme olduğunu da anlayamamıştık.. Belediye başkanlarına emin insanlar içinden seçip şehrimin diyorduk ama en zalim uyguşaöarı yaşadığımız yerlere yapıyorduk.. Tarihi bir merdiven bulduğumuzda temel taşı yapıp, lahit mezarı hayvan sıluğu yapmayı kendimizde hak görüyorduk.. Böyle olunca rantçulık genlerimizde oluşmaya başladı.. Yönetim değiştikçe sit ilam edilen yerlerin kapsamı değişirken kentin doğal gelişimi yerine tersde yer alan ucuza tarla olarak alınıp i mar değişikliği ile arsa olunca vw bundan 7 sulaleye yetecek bedava para kazanınca bizim kentleri iz doğmadan ragmetli oldular.. Rahmet okuyacağınız mezar ve yerleri mi tarumar ederken ne kendimizi ne de ata yadigarı yerleri tanımaz olduk.. Garıbanın tarlasını ucuza alıp pahalıya satmanın bedeli kaybolan nesiller oldu.. Atasını bilmeyen sehrini tanımayan ruhsuz nesiller nasıl dıgdı? O yüzden Rantim merkezi şehir merkezini katletti ve piç Şehirler ortaya cıktı… O yüzden bugün batı ülke sehırlerini gıpta ile tarihi ile birlikte izlerken bize de sahibi belli olmayan esersiz piç şehirlerde yaşamak düştü..
