Doğrudan Tazmin Nedir ?
Doğrudan tazmin Avrupa’da 1970 yıllardan itibaren, Sigorta şirketlerinin Trafik poliçe hasarlarında kendi müşterilerine hizmet vermesini amaçlayan, her bir ülkede kendi işleyiş kuralları olan ve Avrupa da en son Yunanistan’nın uygulamaya geçtiği, şirketlerin kendi kusursuz sigortalılarının hasarlarını onardıktan sonra, oluşan maliyet ne olursa olsun, istatistiksel olarak belirlenen sektör ortalama tutar üzerinden sektör havuzundan rücu etme yapısıdır.
Avantajları neler olabilir ?
Doğrudan tazminin uygulama geçtiği ülke örnek ve geçiş sonrası analizler incelendiğine aşağıdaki faydalarının oluştuğu anlaşılmaktadır.
Sigorta şirketleri, acentelerine gelen kendi müşterilerinin hasarını kendi onarım networklerin de onartacağı için müşteri sahipliği gelişeceği düşünülmektedir.
Şirketlerin kendi onarım network’ü üzerinden onarım yapılacağı içim onarım kalitesinin daha doğru doğrudan kontrolü sağlanabilecektir.
Suistimalin doğrudan kontrol nedeni ile azalacağı, servislerin kaçak oranlarının azalması sağlanabilecektir.
Ürün tekleşir ise 2 araç için 4 şirket, 4 dosya ve en az 2 eksper kullanım oranının azalması, çok daha hızlı ve kesin rücu gibi operasyonel verimlilik avantajları yaratabilir.
Kamunun gündeme uzun yıllardır getirdikleri gibi Avrupa Birliği kriter, teminat seviyesi ve kurgusuna ulaşılması sağlanabilecektir.
Dezavantajlar neler olabilir ?
Doğrudan tazminin uygulama geçtiği ülke örnek ve geçiş sonrası analizler incelendiğine aşağıdaki dezavantajlarının oluşabileceği anlaşılmaktadır.
Kullanıma ilk geçişte, onarımların sigortalıların daha kaliteli servis ve onarım beklentisi nedeni ile maliyetler uygulamaya ilk geçen bütün ülkelerde yükselmekte, 3. Yıldan sonra ise piyasa oturması ile sektörel bir iyileşme yaratıyor, ancak ilk 3 yıl ciddi bir maliyet yükselmesi getirmektedir.
Derinleşmemiş piyasalarda, 1 yada 2 piyasa yapıcı oluşmasına neden olup piyasa derinliğini olumsuz etkileyebilir. Dolayısı ile piyasa tekelleşmesine ve piyasa kurgusunun bozulması riski doğabilir.
Sigortalanması arzu edilmeyen lüks ve pahalı ve ağır vasıtalı araçların bu yapıda sigortalanmaması anlamına gelebilir, Doğrudan tazmin nedeni ile maliyet yüküne girmek istemeyecek firmalar nedeni ile bu araçların sigortalanmasında zorluklar olabilir.
Yukarıdaki iki neden ile sigorta bulamama ve çok pahalı primlerin çıkması sorunu olabilir.
Havuz uygulamasının doğrudan tazminde doğru biçimde kurgulanması gerekir yada kaldırılması gerekir. Zira sektörün riskli sigorta havuzundaki hasar maliyetleri yeniden doğrudan tazmin havuzundan rücu yapılması çok doğru kurgulanması gereklidir. Havuzun kaldırılması yada havuz için bir alt takas odası kurgulaması kurgulanması gerekir.
Bedeni hasarlar, çok düşük ve çok yüksek tutarlı hasarlar aktüeryal olarak ayıklanmalı ve ilk 3 yıl bu yapıya dahil edilmemelidir. İtalya örneğinde dahil edilen bedeni hasar ilk yıllarda analiz açısından sorun yaratmış idi.
Hatalı bir ortalama ödeme bedeli, sektörün hatalı kar – zarar etmesi ya da bazı şirketlerin batması gibi sistemik risk oluşmasına neden olabilir ( İspanya ve İtalya’da bu durumu yaşayan sigorta şirketleri olmuştur.
Takas odası yazılımı, aktüeryal çalışama ve testler en az 6 ay – 1 yıl paralel çalışma yapılması, bunun için sağlıklı data akışının sağlanması,
Uygulama zorlukları nelerdir ?
Yurtdışında uzun yıllardır uygulayan ülkelerdeki bu yapının çalıştığı temel kurgular;
Trafik ve Kasko poliçeleri Araç + Sürücü üzerine kurguludur. Bu sayede kazaların % 95’inde kusurun kaynağı olan sürücüler’in kusurları takip edilebilmektedir.
Bu ülkelerin tamamında Trafik ve Kasko olarak iki ayrı poliçe ve iki ayrı şirket yoktur. Tek poliçe ve ekte teminatlar biçiminde poliçeler satılmaktadır.
Dolayısı ile bu temel unsurlar doğrudan tazmin yapısının , kusur, hasar takibi, şirketlerin müşteri edinimi gibi konularını ayrıca primlendirme/fiyatlandırma, piyasa derinliği konularını en temel noktada etkilemektedir.
Ayrıca bu modelde, tüm şirketlerin katılımın zorunlu olması yada Kasko oranları yüksek olan şirketlerin yoğun biçimde katılımının sağlatılmaması durumda yapı çalışmayacaktır. Dolayısı ile sektör iknası sağlanması en önemli kriterlerden biridir.
Bu açıdan;
Kişi temelli sigortaya geçişin sağlanması ve sürücülerin de sigorta yapısına dahil edilmesi,
Havuz’un ortadan kalkması, ya da Havuz için doğrudan tazmin uygulamasının ayrıca dizaynı ( Sektör sektörden ortalamada rücu yapabilir mi ? )
Zorunlu poliçelerin düzenleme oranlarının % 95’in üzerinde olması, düşük sigortalılık oranlarında Doğrudan tazmin etkin olarak çalışmaz,
Kasko – Trafik poliçelerinin tek bir poliçe haline getirilmesi,
Rücu Takas odası uygulaması ile alt yapının çalışır hale getirilmesi,
En az 6 ay 1 yıl data biriktirme ile simülasyon yapıldıktan sonra geçiş çalışmalarına başlanması,
Tüm şirketlerin katılımının zorunlu tutulması,
Doğrudan tazmin için, sistemik riski berteraf etmek için bir teminat yapısı kurulması,
Ortalamalar en azından araç tipi ve hasar tutar baremleri aralıklar içerisinde belirlenmesi ( ortalama belirleme kriterleri aktüeryal olarak çalışılmalı ve belirlenmelidir)
konuları sağlıklı bir Doğrudan Tazmin yapısına geçilmesi için hazırlık yapılması gerekli noktalardır.
Osman Öztürk
Sigorta Uzmanı
