“Fatih yirmi sene daha yaşasaydı biz şimdi belki de rönesansı vaktinde idrak etmiş bir millet olurduk.”
Prof. Dr. Halil İnalcık, 100 yıllık yaşamı boyunca Fatih Sultan Mehmed ve Osmanlı’ya dair çok derin araştırmalar yapmış, çok sayıda kitap ve makale yazmış, ölünce (2016) Bakanlar Kurulu kararı ile Fatih Camii avlusundaki hazireye defnedilmiş, bilim çevrelerinin büyük saygı duyduğu bir tarihçidir.
Aşağıdaki sözler ona aittir:
“Bazı çevreler Fatih’i hiç bilmezler, onun İstanbulu almasını uydurma bir hadise dayandırırlar: ‘İstanbul mutlaka fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, o ordu ne güzel ordudur.’ Ya da hocası bilmem hangi zatın atının ayağından sıçrayan çamur için söylediği uydurulan sözlerle yüceltirler.
İstanbul’un fethinden sonra Akşemseddin, “fethin evliyaların eseri olduğunu söyleyince” Fatih Sultan Mehmed ona ‘Bu şehir kılıcımla alınmıştır!’ yanıtını vermiştir. Bunun üzerine Akşemseddin, Fatih’e darılarak Göynük’e çekilmiştir.”
Prof. İnalcık ayrıca “Fatih tarihimizde hiçbir sultanla kıyaslanamaz” der ve “Fatih’in yanında bir yıldan fazla kalan ve O’nun portresini çizen ressam Bellini’ye göre Fatih şeyhlere inanmazdı” diye yazar.
Fatih Sultan Mehmed, bilime, kültüre ve özellikle eğitime büyük önem vermiş, bu amaçla İstanbul’da birkaç kütüphane ve şimdiki İstanbul Üniversitesi’nin temeli olan bir medrese açmış, bu medresede matematik, geometri, kimya, astronomi derslerini de okutmuştur. Dünyayı daha iyi anlamak için tam 7 dil öğrenmiştir. Bu amaçla Rönesans İtalya’sından Latince öğrenmek için iki hoca getirtmiş, ‘İlyada ve Odessa’yı latince dilinden okuduktan sonra, burada anlatılan Truva Savaşından etkilenerek, Çanakkale’ye gitmiş ve Truva harabelerinde “İstanbulu fethederek Truvalı kahraman Hektor’un öcünü aldım” diyerek kurban kesmiştir. (Not: Atatürk de benzer bir şekilde Sakarya Savaşından sonra “Hektor’un intikamını aldım.” demiştir.)
Fatih ayrıca Ressam Bellini’ye kendi portresini çizdirmiş, dahası saraya çağırdığı heykeltraşlara ‘ilk Osmanlı heykelleri’ni yaptırmıştır. (Ancak ‘tutucu’ ulemanın baskısı yüzünden daha sonra bu heykelleri sarayın bahçesinden kaldırtmak zorunda kalmıştır.)
Atatürk’ün de dediği gibi, İstanbul’un fethinin ardında hurafeler değil, akıl ve bilim vardır.
Kısacası Fatih S.Mehmet, önemli bir şahsiyettir.
Kaynaklar:
1- Halil İnalcık, Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2016
2- Halil İnalcık, Osmanlı Tarihinde Efsaneler ve Gerçekler, Kronik Kitap, İstanbul 2017
3- Sinan Meydan, Son Truvalılar, İstanbul, 2006
